Νέες διατροφικές μέθοδοι αντιμετώπισης της γήρανσης του πληθυσμού – της φλεγμονής.
Η διαδικασία αυτή διαδραματίζει καίριο ρόλο στις περισσότερες καταστάσεις ηλικιωμένων ατόμων που υποφέρουν από αδυναμία, απώλεια μυϊκής μάζας και άλλες αναπηρίες, οι οποίες οδηγούν σε περαιτέρω νόσους και τελικά το θάνατο. Αναπτυσσόμενη έρευνα δείχνει ότι η διαδικασία αυτή μπορεί να παγιωθεί ή ακόμη και να αναστραφεί με αλλαγές στον τρόπο ζωής και στη διατροφή.
Το πρόγραμμα NU-AGE, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφορά την καταπολέμηση της διαδικασίας της χρόνιας φλεγμονής και επιδείνωσης της υγείας – εύστοχα ονομάστηκε «inflammaging» (φλεγμονώδης γήρανση). Το πρόγραμμα στοχεύει στη διατροφή, με τη σκέψη ότι η προσέγγιση της διατροφής στο σύνολό της θα λειτουργήσει πιο θετικά στην επίδραση της υγιούς γήρανσης, μέσω απλών παρεμβάσεων στα θρεπτικά συστατικά, οι οποίες θα αποτελέσουν τη μείωση του κινδύνου φλεγμονώδους γήρανσης όσων πάσχουν από καρδιακή νόσο, διαβήτη και διαταραχές του εγκεφάλου.
Το παρακάτω αποτελεί μια περίληψη του ειδικού τεύχους. Τα δύο πρώτα άρθρα (Aurelia Santoro et al. & Agnes Berendsen et al.) περιγράφουν το εννοιολογικό πλαίσιο, τον σχεδιασμό και το σκεπτικό του προγράμματος της τυχαιοποιημένης αυτής μελέτης, σχετικά με τη προώθηση ενός μεσογειακού μοντέλου διατροφής σε 1.250 εθελοντές, 65-80 ετών για ένα χρόνο. Οι συμμετέχοντες αποτελούνταν από προ-ευπαθή (με προδιάθεση) και μη ευπαθή άτομα και χωρίστηκαν στην ομάδα διατροφής ή στην ομάδα ελέγχου, με ίσο αριθμό ανδρών και γυναικών. Η μελέτη εξετάζει τις διατροφικές επιλογές, τις σωματικές και γνωστικές παραμέτρους των συμμετεχόντων πριν και μετά από ενός έτους δίαιτα και λήγει τον Οκτώβριο του 2014.
Σύμφωνα με τους ερευνητές του προγράμματος NU-AGE, αυτή είναι η μεγαλύτερη μελέτη, αυτού του τύπου, διαιτητικής παρέμβασης. Η ιδέα είναι ότι μέσω της ολιστικής προσέγγισης, εκτιμάται ένα πλήθος δεδομένων και εξετάζεται ένα δίκτυο από ιστούς, όργανα, βιολογικά συστήματα, έναντι των μεμονωμένων αξιολογήσεων των ιστών και οργάνων, κάτι το οποίο θα παρέχει γνώσεις υψηλού επιπέδου.
Η μελέτη NU-AGE ερευνά επίσης το πώς η αφυδάτωση στους ηλικιωμένους μπορεί να οδηγήσει σε αναπηρία (Lee Hooper et al.), π.χ. κατάγματα και ασθένειες (όπως, λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος και εγκεφαλικά επεισόδια). Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει καμία ένδειξη που να αιτιολογεί αυτή τη σχέση. Είναι ζωτικής σημασίας να ελεγχθεί κατά πόσον η αύξηση της πρόσληψης υγρών στους ηλικιωμένους επιφέρει βελτίωση της υγείας τους.
Σε ένα άρθρο (Susan J. Fairweather-Tait et al.) αξιολογούνται τα επίπεδα σιδήρου σε ηλικιωμένα άτομα και οι στρατηγικές πρόληψης ανεπάρκειας ή υπερφόρτωσης σιδήρου. Υπάρχουσες φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως, η παχυσαρκία και η συσχέτιση της ηλικίας με τις χρόνιες και εκφυλιστικές ασθένειες, επιδεινώνουν το πρόβλημα να μετρηθεί με ακρίβεια η κατάσταση του σιδήρου – η βελτίωση της κατάστασης των «βιοδεικτών» του σιδήρου είναι αναγκαία. Επίσης, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ο μεταβολισμός του σιδήρου επηρεάζεται από τη γήρανση και οι ελλείψεις σιδήρου θα μπορούσαν να διορθωθούν μέσω της διατροφής ή συμπληρωμάτων σιδήρου. Οι ερευνητές επιθυμούν να αποδώσουν τις χρόνιες ασθένειες με μεγαλύτερη ακρίβεια, και να εντοπίσουν τυχόν αιτιότητα ή συσχέτιση μεταξύ της κατάστασης του σιδήρου και της άνοιας.
Μια εξατομικευμένη διατροφική προσέγγιση
Τα μικροθρεπτικά συστατικά όπως, ο ψευδάργυρος, ο χαλκός και το σελήνιο, παίζουν καίριο ρόλο σε μια σειρά από φυσιολογικές λειτουργίες και διατηρούν το ανοσοποιητικό και αντιοξειδωτικό σύστημα (Eugenio Mocchegiani et al.). Οι πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ιχνοστοιχείων και γονιδίων θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη κατανόηση του πώς να γίνετε καλύτερη χρήση των θρεπτικών συστατικών και των συμπληρωμάτων διατροφής στη κλινική πράξη. Απαιτούνται περαιτέρω γενετικές και διατροφικές μελέτες οι οποίες οφείλουν να ορίζουν με σαφήνεια τις επιπτώσεις αυτών των μικροθρεπτικών συστατικών.
Η στόχευση στο ανθρώπινο εντερικό μικροβίωμα (Sebastiano Collino et al.) αποτελεί αναδυόμενο τομέα της εξατομικευμένης διατροφής. Η προσέγγιση αυτή θα μπορούσε να βοηθήσει να προσδιοριστούν οι βασικοί μοριακοί μηχανισμοί που επηρεάζονται από τη διατροφή και τη φλεγμονώδη γήρανση, και να οδηγήσει σε ένα βασικό προφίλ υγείας, καθώς και σε διαγνωστικά μέσα για την αντιμετώπιση καταστάσεων, όπως, η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.
Τρία άρθρα περιλαμβάνουν την αλληλεπίδραση μεταξύ διατροφής και μικροχλωρίδας του εντέρου (Candela et al.), την επίδραση εξατομικευμένης διατροφής σε ηλικιωμένους, στη γνωστική εξασθένηση και τον εγκέφαλο και στο συσχετισμό του εντέρου, συμπεριλαμβανομένου του ήπατος και του παγκρέατος (Caracciolo et al.). Διατροφικές παρεμβάσεις, όπως, η χαμηλή πρόσληψη θερμίδων με διατροφικά συμπληρώματα μπορεί να επηρεάσει το γενετικό προφίλ κάποιων κυττάρων π.χ. Μεθυλίωση του DNA, του μικρο-RNA και των οργάνων (Bacalini et αϊ.). Η καλύτερη γνώση των γονιδιακών αλληλεπιδράσεων με τα θρεπτικά συστατικά και το περιβάλλον μπορεί να οδηγήσει σε προγενέστερες παρεμβάσεις κακής θρέψης των ατόμων (Yves Boirie et al.). Περισσότερες γενετικές πληροφορίες μπορεί να προσδιορίσουν τις επιπτώσεις, βάση των γενικών πολιτικών συστάσεων για την υγεία, σε υπο-ομάδες ηλικιωμένων ατόμων υψηλού κινδύνου.
Σημαντικός φαίνεται να είναι ο ρόλος της επίδραση της διατροφής στη γήρανση του ανοσοποιητικού, η οποία είναι η λειτουργική έκπτωση του ανοσοποιητικού συστήματος (Maijo «et al.), και οι αλλαγές που συμβαίνουν στο λιπώδη ιστό κατά τη γήρανση (Zamboni et al.) – και οι δύο καταστάσεις θεωρούνται σημαντικές πηγές φλεγμονής. Διατροφικές παρεμβάσεις έχουν δείξει κάποια ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη στόχευση κάποιων διαταραχών της γήρανσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Παρεμβάσεις συνδυασμένες με συνολική διαιτητική προσέγγιση θα μπορούσε να είναι πιο ευεργετικές.
Είναι κοινώς γνωστό ότι η σωματική άσκηση μπορεί να ωφελήσει την υγεία και την σχετιζόμενη με την ηλικία πτώση. Μία μελέτη (van de Rest et al.) με ασκήσεις αντίστασης, χρησιμοποιώντας διάφορες τεχνικές του σώματος και μηχανήματα γυμναστικής, με ή χωρίς συμπληρώματα πρωτεϊνών, είχε αναλάβει να δείξει την επίδραση της σωματικής άσκησης στις νοητικές λειτουργίες ευπαθών και με προδιάθεση ευπάθειας ηλικιωμένων ατόμων. Μετά από 24 εβδομάδες προπόνηση σημειώθηκε βελτίωση των συμμετεχόντων στην ταχύτητα επεξεργασίας των πληροφοριών, στη προσοχή και στη μνήμη.
Ωστόσο, ο προσδιορισμός της σωστότερης διατροφής, με στόχο την υγιούς γήρανση, είναι δύσκολος και θα μπορούσε να βοηθηθεί από μια βάση δεδομένων που να περιέχει όλα τα σχετικά βιολογικά και κλινικά δεδομένα των ασθενών. Μια προσεγγιστική μαθηματική μοντελοποίηση (Calçada et al.) των εν λόγω πληροφοριών μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη κατάλληλων διατροφικών παρεμβάσεων.
Τέλος, πέρα από την Ευρώπη, στην Ιαπωνία, η παραδοσιακή διατροφή της Οκινάουα αντιπροσωπεύει έναν συνδυασμό τροφίμων που είναι από τους πιο υγιεινούς στον κόσμο και συγκρίσιμος με την παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή (Willcox et al.) Ηλικιωμένα άτομα της Οκινάουα που καταναλώνουν αυτή τη δίαιτα έχουν χαμηλότερα ποσοστά καρδιαγγειακών παθήσεων, ορισμένων μορφών καρκίνου και διαβήτη. Οι ερευνητές του προγράμματος NU-AGE επισημαίνουν ότι όλοι μοιράζονται μια κοινή αποστολή η οποία έγκειται στην εκπαίδευση του κοινού σχετικά με την υγεία, την οικογένεια και τα κοινωνικά οφέλη της παραδοσιακής διατροφής.
Ιωάννα Βλάχου
Τελειόφοιτος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Επιστημονικός Συνεργάτης ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Κολωνάκι
vlachou(a)logodiatrofis.gr – v.iwanna(a)windowslive.com
