Logodiatrofis.gr
Με αποψη... (dGrigorakis blog)

Τοποθέτηση σχετικά με τη δυσανεξία τροφίμων

Ποια είναι η άποψη του Δρ. Δημήτρη Γρηγοράκη για τα ‘Τεστ Δυσανεξίας’;

 

Θα πρέπει να σας ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι από εκείνους τους διατροφολόγους που συστήνουν τα διάφορα τεστ τροφικής δυσανεξίας, ως σοβαρή μέθοδο αντιμετώπισης του προβλήματος του υψηλού σωματικού βάρους.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Διότι η γνωστή στενοκεφαλιά κάποιων ξαναχτύπησε!

Θορυβήθηκαν λέει με αφορμή τις δηλώσεις μου για το παραπάνω θέμα στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού MEGA την 16η Μαρτίου 2014

Κάποιοι εξέφρασαν τις διαφορετικές απόψεις τους στο Facebook, γεγονός το οποίο θεώρησα ότι είναι απόλυτα θεμιτό στα πλαίσια της υγιούς επιστημονικής αντιπαράθεσης. Κάποιοι «επιστημονάρες» όμως το προχώρησαν ακόμη περισσότερο είτε παρενοχλώντας τη συγκεκριμένη δημοσιογράφο στην οποία έκανα τη δήλωση, είτε λογοκρίνοντας τις δηλώσεις μου.

Σε όλους αυτούς λοιπόν θα ήθελα να απαντήσω χρησιμοποιώντας το μοναδικό τρόπο που γνωρίζω και δεν είναι άλλος από τον υγιή διάλογο και την παράθεση επιστημονικών επιχειρημάτων που βασίζονται σε συγκεκριμένες βιβλιογραφικές παραπομπές.

Μία από τις βασικές αρχές της επιστημονικής δεοντολογίας αναφέρει ότι ο διατροφολόγος θα πρέπει “Να καθιστά σαφείς οποιεσδήποτε διφορούμενες πληροφορίες χωρίς προσωπική εμπάθεια και προκατάληψη, αναγνωρίζοντας την ύπαρξη διαφορετικών απόψεων”. Αυτό λοιπόν έκανα κι εγώ στην προκειμένη περίπτωση… Ανέφερα μια διαφορετική επιστημονική άποψη από την επικρατούσα.

Απαντώντας και επί της ουσίας του θέματος θα επιθυμούσα να ξεκινήσω από την ακριβή επανάληψη της συγκεκριμένης δήλωσης, ώστε να μπορέσω να τη στοιχειοθετήσω: «Όταν καταναλώνει κάποιος μία τροφή στην οποία αντιμετωπίζει δυσανεξία, ο μεταβολισμός του απορρυθμίζεται, κατεβάζει τις καύσεις του με αποτέλεσμα να καίει λιγότερες θερμίδες και με τον τρόπο αυτό να επέλθει αύξηση του βάρους».

Ας αναλύσουμε λοιπόν τι υπονοεί το πρώτο σκέλος της συγκεκριμένης δήλωσης: «Όταν καταναλώνει κάποιος μία τροφή στην οποία αντιμετωπίζει δυσανεξία, ο μεταβολισμός του απορρυθμίζεται…».

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η τροφική δυσανεξία (Food intolerance) προκαλεί την απορρύθμιση του μεταβολισμού! Από τη έγκυρη διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia (en.wikipedia.org) αντλούμε σχετικές πληροφορίες ξεκινώντας από το ορισμό: Food intolerance (or non-allergic food hypersensitivity) is a detrimental reaction, often delayed, to a food, beverage, food additive, or compound found in foods that produces symptoms in one or more body organs and systems (http://en.wikipedia.org/wiki/Food_intolerance).

Δηλαδή, η τροφική δυσανεξία (Μη αλλεργική τροφική υπερευαισθησία, όπως είναι η ιατρική της ορολογία) ορίζεται ως μία βλαπτική αντίδραση σε τρόφιμα, ροφήματα, συντηρητικά ή συστατικά τροφίμων που προκαλεί συμπτώματα σε ένα ή περισσότερα ανθρώπινα όργανα ή συστήματα. Αυτονόητα αυτό όμως αποτελεί και τον ακριβή ορισμό της απορρύθμισης του μεταβολισμού.

Υπενθυμίζω ότι στη Βιολογία με τον όρο μεταβολισμός χαρακτηρίζεται το αθροιστικό σύνολο των βιοχημικών διεργασιών που πραγματοποιούνται στα κύτταρα ενός ζωικού ή φυτικού οργανισμού κατά τις οποίες είτε αποθηκεύεται ενέργεια (διαδικασία αναβολισμού), είτε απελευθερώνεται από τα βιομόρια ενέργεια (περίπτωση καταβολισμού).

Συνεπώς ο μεταβολισμός περιλαμβάνει όλες εκείνες τις βιοχημικές διαδικασίες που εμπλέκονται στην παραγωγή και απελευθέρωση της ενέργειας, καθώς και στην αύξηση. Οι διαδικασίες αυτές μπορεί να είναι: είτε αναβολικές (σύνθεση ουσιών), είτε καταβολικές (διάσπαση).

Υπάρχουν ειδικές διαγνωστικές μέθοδοι προκειμένου να εντοπιστούν ορισμένες τροφικές δυσανεξίες. Οι δίαιτες αποκλεισμού συγκεκριμένων τροφίμων είναι χρήσιμες για να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της τροφικής δυσανεξίας [1-3].

Οι τροφικές δυσανεξίες αντιπροσωπεύουν ένα 80% των αλλεργικών αντιδράσεων των τροφών στους ανθρώπους. Οι αντιδράσεις σε χημικά συστατικά της διατροφής είναι πιο συνηθισμένες από ό,τι οι αληθείς τροφικές αλλεργίες. Εκτιμήσεις του επιπολασμού της τροφικής δυσανεξίας αναφέρουν ότι αφορά το 2-20% του συνολικού πληθυσμού [4].

Η τροφική δυσανεξία ως καθυστερημένη αλλεργική αντίδραση προερχόμενη από διατροφικά συστατικά, μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα μετά από μερικές ώρες ή και ημέρες. Προκαλείται από διάφορες οργανικές χημικές ουσίες που απαντώνται φυσικώς σε μια ευρεία ποικιλία τροφίμων, τόσο ζωικής όσο και φυτικής προέλευσης και πιο συχνά σε ορισμένα πρόσθετα τροφίμων, συντηρητικά, χρωστικές και αρωματικές ύλες, αλλά και χρωστικές βαφές [5].

Φυσικά και τεχνητά συστατικά μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις σε ευαίσθητα άτομα (ο βαθμός ευαισθησίας ποικίλλει μεταξύ των ατόμων), όταν καταναλώνονται σε σχετική ποσότητα. Και βέβαια η τροφική δυσανεξία προκαλεί μία σειρά αντιδράσεων συμπεριλαμβανομένων φαρμακολογικών, μεταβολικών και γαστρεντερικών απαντήσεων, σε τρόφιμα ή συστατικά τροφίμων [6].

Αναφέρω λοιπόν κάτι διαφορετικό εγώ στο πρώτο σκέλος της δήλωσης μου;;; Προφανώς όχι!

Το αυτό επιβεβαιώνεται και ακολούθως: Η τροφική δυσανεξία μπορεί να προκληθεί από ενζυμική διαταραχή στο πεπτικό σύστημα, μπορεί επίσης να προκύψει από φαρμακολογικές επιδράσεις αγγειοδραστικών (vasoactive) αμίνων που υπάρχουν στα τρόφιμα (π.χ. ισταμίνη), που προκαλούν μεταξύ άλλων μεταβολικές, φαρμακολογικές και πεπτικές διαταραχές [2].

Ο κύκλος της συμπτωματολογίας των τροφικών αλλεργιών είναι μεγάλος και περιλαμβάνει την επιδείνωση χρόνιων φλεγμονωδών νοσημάτων στον ανθρώπινο οργανισμό (π.χ. αρθρίτιδα, χρόνια ρινίτιδα κλπ), έδαφος για ανάπτυξη σπαστικής κολίτιδας, δερματοπαθειών κλπ. Η τροφική δυσανεξία μπορεί να παρουσιάσει συμπτώματα που επηρεάζουν το δέρμα, το αναπνευστικό, το γαστρεντερικού σωλήνα (GIT), είτε μεμονωμένα, είτε σε συνδυασμό.

Στο δέρμα τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν δερματικά εξανθήματα, κνίδωση, αγγειοοίδημα [7-8] δερματίτιδα [9] και έκζεμα [5]. Στα αναπνευστικά συμπτώματα αναφέρονται η ρινική συμφόρηση, ιγμορίτιδα, φαρυγγικό ερεθισμούς, άσθμα και μη παραγωγικός βήχας, GIT συμπτώματα που περιλαμβάνουν έλκη στο στόμα, κοιλιακές κράμπες, ναυτία, αέρια, διαλείπουσα διάρροια, δυσκοιλιότητα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, [2,3,10] και αναφυλαξία [5].

Παραπάνω σημειώθηκαν εκτενώς οι μεταβολικές διαταραχές που μπορούν να επιφέρουν οι τροφικές αλλεργίες σε μία σειρά από συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Φαντάζομαι ότι το «πρόβλημα» πολλών είναι το πώς προκύπτει η σύνδεση τους με το σωματικό βάρος, διότι δε φαντάζομαι να αμφιβάλουν για την ευθεία σχέση των τροφικών αλλεργιών με διάφορες μεταβολικές επιπλοκές.

Τι λέει λοιπόν το β΄ σκέλος της δήλωσής μου; «….Ο μεταβολισμός απορρυθμίζεται, κατεβάζει τις καύσεις του με αποτέλεσμα να καίει λιγότερες θερμίδες και με τον τρόπο αυτό να επέλθει αύξηση του βάρους».

Η σύνδεση των αλλεργικών αντιδράσεων με τη μείωση του μεταβολισμού και επομένως με τις λιγότερες θερμίδες που απαιτούνται ως ενεργειακή πρόσληψη, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους (β΄ σκέλος δήλωσης) προκύπτει ως ακολούθως: Όπως σημειώθηκε παραπάνω, οι τροφικές αλλεργίες συνδέονται με διάφορες μεταβολικές επιπλοκές και φλεγμονώδεις απαντήσεις.

Ταυτόχρονα, υπάρχει σαφής εμπλοκή του ανοσοποιητικού συστήματος αφού ανοσολογικές αντιδράσεις διενεργούνται από τις μη-IgE ανοσοσφαιρίνες, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει ένα συγκεκριμένο τρόφιμο ως ξένο σώμα [1].

Τροφικές αλλεργίες, φλεγμονή και προβλήματα στο σωματικό βάρος συνδέονται στενά. Η κατανάλωση μη ανεκτών τροφίμων, προκαλεί φλεγμονή που με τη σειρά της διεγείρει τα επινεφρίδια να εκκρίνουν ορμόνες που αποσταθεροποιούν την ινσουλίνη και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα [11].

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος εμπλέκεται στην παθοφυσιολογία της παχυσαρκίας [12], όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη χρόνια φλεγμονή. Ανοσοποιητικές δυσλειτουργίες και χρόνια φλεγμονή συσχετίζονται αποδεδειγμένα επίσης, εκτός από την παχυσαρκία, και με την παθοφυσιολογία του μεταβολικού συνδρόμου που αποτελεί αίτιο και αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, αλλά και του διαβήτη τύπου 2 [13].

Τέλος, μία πολύ πρόσφατη μελέτη (2014) ανακοίνωσε ότι υπάρχει συσχέτιση του διατροφικού περιεχομένου/ υφής της τροφής με την δυσανοχή στη γλυκόζη και την ινσουλινοαντίσταση σε αρσενικά πειραματόζωα [14]. Αν όλα αυτά δε σημαίνουν διαταραχή και απορρύθμιση του μεταβολισμού με τελικό αποτέλεσμα την μεταβολή (αύξηση) στο σωματικό βάρος, τότε εσείς τι πιστεύετε ότι μπορεί να σημαίνουν;

Αγαπητοί αναγνώστες, θεωρώ από τα ανωτέρω επιχειρήματα και δια της επαγωγικής απόδειξης συνάγεται απόλυτα το δεύτερο σκέλος της δήλωσης μου, όπου πολύ απλά αναφέρει ότι με την απορρύθμιση του μεταβολισμού «χαμηλώνουν οι καύσεις με αποτέλεσμα να καίει λιγότερες θερμίδες και με τον τρόπο αυτό να επέλθει αύξηση του βάρους». Τα ανωτέρω βιβλιογραφικά επιχειρήματα είχα την ευκαιρία να τα αναπτύξω στο σύνολο της εν λόγω συνέντευξης, τα οποία όμως δεν προβλήθηκαν στα πλαίσια του σύντομου χρόνου που διαρκεί ένα ρεπορτάζ ειδήσεων στο οποίο και επιλέγονται αποσπασματικά σημεία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Clarke L, McQueen J (1996). The dietary management of food allergy and food intolerance in children and adults. Aust J Nutr Diet 53(3):89–98.
  2. Ortolani C, Pastorello EA (2006). Food allergies and food intolerances. Best Pract Res Clin Gastroenterol 20(3):467-83
  3. Pastar Z, Lipozencić J (2006). Adverse reactions to food and clinical expressions of food allergy. Skinmed 5(3):119–25
  4. Nelson M, Ogden J (2008). An exploration of food intolerance in the primary care setting: the general practitioner’s experience. Soc Sci Med 67(6):1038–45
  5. Cardinale F, Mangini F, Berardi M (2008). Intolerance to food additives: an update. Minerva Pediatr 60(6):1401–9
  6. Johansson SG, Hourihane JO, Bousquet J (2001). A revised nomenclature for allergy. An EAACI position statement from the EAACI nomenclature task force. Allergy 56(9): 813–24.
  7. Maurer M, Hanau A, Metz M, Magerl M, Staubach P (2003). Relevance of food allergies and intolerance reactions as causes of urticaria. Hautarzt 54(2):138–43.
  8. Moneret-Vautrin DA (2003). Allergic and pseudo-allergic reactions to foods in chronic urticaria. Ann Dermatol Venereol 130(1):1S35–42
  9. Novembre E, Vierucci A (2001). Milk allergy/intolerance and atopic dermatitis in infancy and childhood. Allergy 56(67):105–8.
  10. Ozdemir O, Mete E, Catal F, Ozol D (2009). Food intolerances and eosinophilic esophagitis in childhood. Dig Dis Sci 54 (1):8–14.
  11. http://www.food-allergy.org/inflammation.html
  12. Mangge H, Summers K, Almer G, Prassl R, Weghuber D, Schnedl W, Fuchs D (2013). Antioxidant food supplements and obesity-related inflammation. Curr Med Chem 20(18):2330-7.
  13. Esser N, Legrand-Poels S, Piette J, Scheen AJ, Paquot N (2014). Inflammation as a link between obesity, metabolic syndrome and type 2 diabetes. Diabetes Res Clin Pract S0168-8227(14):00187-9.
    14. Bae CR, Hasegawa K, Akieda-Asai S, Kawasaki Y, Senba K, Cha YS, Date Y (2014). Possible involvement of food texture in insulin resistance and energy metabolism in male rats. J Endocrinol 222(1):61-72.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ