Ο σημαντικός ρόλος των θρεπτικών ουσιών ως ρυθμιστών της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος αναγνωρίστηκε από τις αρχές του 18ου αιώνα.

Ωστόσο, έγινε περισσότερο κατανοητός τις τελευταίες δύο δεκαετίες χάρη στις προόδους που σημειώθηκαν τόσο στον τομέα της ανοσολογίας, όσο και στον τομέα του μεταβολισμού των θρεπτικών συστατικών.

 

Τα τελευταία χρόνια, μέσα από την επιστημονική πρόοδο, έχουν γίνει γνωστά τα μονοπάτια της μοριακής ρύθμισης του ανοσοποιητικού, καθώς και η επίδραση του μεταβολισμού των θρεπτικών ουσιών στη ρύθμιση της μεταγραφής των κυτταρικών σημάτων και στην έκφραση γονιδίων.

Η κατανόηση του πεδίου αυτού αποδίδει σημαντικές πληροφορίες για τον ρόλο που διαδραματίζουν οι θρεπτικές ουσίες στη διαμόρφωση της ανοσοποιητικής λειτουργίας.

Ο ρόλος της διατροφής είναι ιδιαίτερα σημαντικός στις λειτουργίες  τόσο των ειδικών όσο και των μη ειδικών μηχανισμών (Chandra 2002). Προς αυτή την κατεύθυνση, πολυάριθμες πειραματικές αλλά και κλινικές μελέτες έχουν αποδείξει την επίδραση συστατικών, όπως οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία (Fernandes 2008).

Ιχνοστοιχεία στην προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος

Ορισμένα ιχνοστοιχεία παίζουν ουσιαστικό ρόλο σε κεντρικές μεταβολικές διεργασίες, καθώς και στη λειτουργία των ανοσοποιητικών κύτταρων (Chandra 2002).

Μπορούν να επηρεάσουν διάφορα μόρια που εμπλέκονται στην ανοσοποιητική λειτουργία και να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη των ασθενειών και στην προαγωγή της υγείας.

Σημαντικά ιχνοστοιχεία όπως είναι ο ψευδάργυρος, το σελήνιο και ο χαλκός, περιλαμβάνονται στη διαμόρφωση των λειτουργιών του ανοσοποιητικού και επομένως θεωρούνται ως πρωταρχικά στην εύρυθμη ρύθμισή του.

Ψευδάργυρος και ανοσοποιητικό σύστημα

O ψευδάργυρος (Zn) αποτελεί μέρος του μεταλλοειδούς τμήματος του αντιοξειδωτικού ενζύμου σουπεροξειδικής δισμουτάσης (SOD). Αυτό το ένζυμο προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες.

Επιπλέον, χρησιμοποιείται για τη σύνθεση της υπεροξειδάσης του κυτοχρώματος C, της ουρικάσης και της τυροσινάσης.

Ανεπάρκεια ψευδαργύρου, γενετική ή/και επίκτητη, συνδέεται με διαταραγμένη απάντηση αντιδράσεων δερματικής υπερευαισθησίας και μειωμένη δραστηριότητα των ορμονών του θύμου αδένα.

Πειραματικά δεδομένα υποστηρίζουν την άποψη ότι η έλλειψη ψευδαργύρου επιφέρει ως αποτέλεσμα τον μειωμένο σχηματισμό αντισωμάτων στον σπλήνα και ελαττωμένη δραστηριότητα των Τ λεμφοκυττάρων και των ΝΚ κυττάρων. Σε ανεπάρκεια ψευδαργύρου, η επούλωση πληγών επιβραδύνεται.

Μελέτες σε πειραματόζωα με ανεπάρκεια ψευδαργύρου δείχνουν ότι είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένα σε διάφορους τοξικούς μικροοργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων της εντεροτοξίνης Coxsackie Β και της λιστέρια. Ως αποτέλεσμα αυξάνεται η σημαντικά θνητότητά τους.

Ο μηχανισμός των ανοσο-ενισχυτικών αποτελεσμάτων του ψευδαργύρου δεν είναι ξεκάθαρος.

Περιλαμβάνεται πιθανώς στην υποκίνηση του ενζύμου NADPH-οξειδάσης, μέσω του ρόλου του ως συμπαράγοντα για τη φωσφολιπάση A2 ή για τη φωσφολιπάση C (Chandra 2002).

Επίσης, μπορεί να σταθεροποιεί το αραχιδονικό οξύ ενάντια στην οξείδωση από τις ενώσεις σιδήρου.

Τέλος, σχετίζεται με μεταβολές στη δομή των κυτταροπλασματικών μεμβρανών και στην έκφραση των υποδοχέων τόσο των ουδετερόφιλων λευκοκυττάρων όσο και των λεμφοκυττάρων.

Όλες οι παραπάνω ιδιότητες υπογραμμίζουν τον σημαντικό ρόλο του ψευδαργύρου στο αμυντικό σύστημα του οργανισμού.

Ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσληψη αυτού του ιχνοστοιχείου θα πρέπει να δοθεί από τους ηλικιωμένους, οι οποίοι αρκετές φορές παρουσιάζουν σοβαρή έλλειψη (Barringer et al. 2003).

Ιδιαίτερα καλές πηγές ψευδαργύρου:

Το κρέας, τα οστρακοειδή, τα σύκα, τα μανιτάρια, τα μη αποφλοιωμένα δημητριακά και οι ξηροί καρποί (Γρηγοράκης 2010).

Χαλκός και ανοσοποιητικό σύστημα

Ο χαλκός (Cu) είναι απαραίτητος για τον ανθρώπινο οργανισμό, με δεδομένη την ιδιότητά του να λαμβάνει και να παρέχει εύκολα ηλεκτρόνια γεγονός που ερμηνεύει το σημαντικό του ρόλο στις οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις και τη δέσμευση ελεύθερων ριζών (Collins et al. 2010).

Σε συνδυασμό με τον ψευδάργυρο αποτελεί και αυτός με τη σειρά του μέρος του μεταλλοειδούς τμήματος του σημαντικού αντιοξειδωτικού ενζύμου: σουπεροξειδική δισμουτάση (SOD).

Ο χαλκός απαιτείται για την παραγωγή ορμονών του θυρεοειδούς και των επινεφριδίων, τον μυϊκό τόνο, την αναπαραγωγή, την ρύθμιση της έκφρασης των γονιδίων, την επισκευή ιστών, τη χρώση μαλλιών και δέρματος και τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών.

Επιπλέον, συμβάλλει στο σχηματισμό της αιμοσφαιρίνης που είναι απαραίτητη για τη μεταφορά οξυγόνου στα ερυθροκύτταρα του αίματος.

Μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι η ανεπάρκεια του χαλκού αυξάνει την ευαισθησία στις λοιμώξεις και το ποσοστό θανάτων από αυτές.

Πρόσφατα αποδείχθηκε ότι ακόμη και η πολύ μικρή ανεπάρκεια χαλκού στον άνθρωπο, μειώνει σημαντικά, τόσο τον αριθμό των ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων (είδος λευκών αιμοσφαιρίων) στην περιφερική κυκλοφορία, όσο και την ικανότητά τους να θανατώνουν μικροοργανισμούς, ενώ άλλες μελέτες in vitro (ζωικές και σε ανθρώπους) έχουν δείξει ότι ακόμη και η οριακή ανεπάρκειά του μειώνει τα επίπεδα της ιντερλευκίνης και περιορίζει τον πολλαπλασιασμό των Τ κυττάρων (Stafford et al. 2013).

Σημαντικές πηγές χαλκού:

Τα στρείδια, τα σαλιγκάρια, το συκώτι, τα καβούρια, η μαγιά μπύρας, οι ελιές, τα φουντούκια και οι γαρίδες.

Σελήνιο και ανοσοποιητικό σύστημα

Το σελήνιο (Se) αποτελεί το μεταλλοειδές τμήμα του ενδογενούς αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδάση της γλουταθειόνης (GSH-Px). Λόγω της ιδιότητας αυτής, επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα στην υγεία, ιδιαίτερα σε σχέση με τη ρύθμιση των απαντήσεων του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά και στην πρόληψη ιογενών νοσημάτων και διάφορων μορφών καρκίνου (Salman et al. 2009).

Πολυάριθμες μελέτες αναφέρουν ότι η ανεπάρκεια σεληνίου οδηγεί σε αποσταθεροποίηση το ανοσοποιητικό σύστημα και σε ελαττωμένες αποκρίσεις τόσο της κυτταρικής όσο και της χυμικής ανοσίας (Spalholz et al. 1990). Αντιθέτως, η διαιτητική συμπλήρωση με σελήνιο επιφέρει σημαντικά ανοσοδιεγερτικά αποτελέσματα με την αύξηση του πολλαπλασιασμού των Τ κύτταρων και της δραστηριότητας των ΝK κυττάρων (Kiremidjian-Schumacher & Roy 1998).

Το σελήνιο, λόγω της ιδιότητάς του να ενεργοποιεί τη διαφοροποίηση των Τ κυττάρων, μπορεί να αναστρέφει την ανεπάρκεια των λεμφοκυττάρων που παρατηρείται στους ηλικιωμένους (Γρηγοράκης 2016).

Καλές πηγές σεληνίου:

Τα καρύδια, φιστίκια, αυγά, συκώτι, κοτόπουλο, οστρακοειδή θαλασσινά, οι σαρδέλες, τα μανιτάρια και φυσικά το σέλινο.

Συμπέρασμα

Ο ρόλος των διατροφικών ουσιών είναι πολύ σημαντικός για την προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Η διατροφή που είναι πλούσια σε τροφές υψηλές θρεπτικής αξίας παρουσιάζει ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία, μέσω της προαγωγής της ανοσιακής λειτουργίας.

Ιχνοστοιχεία όπως ο ψευδάργυρος, το σελήνιο και ο χαλκός, είναι απαραίτητα για την επίτευξη βέλτιστης ανοσοπροστασίας.

Είναι φανερό πως η παραπάνω διατροφική παρέμβαση είναι επιβεβλημένη τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια υγειονομική περίθαλψη, ιδιαίτερα σε ομάδες υψηλού κινδύνου για αυτοάνοσες διαταραχές.

Βιβλιογραφία

• Γρηγοράκης Δ. (2010). Η νέα αντιοξειδωτική δίαιτα ORAC. ΒΗΤΑ Ιατρικές Εκδόσεις 13-29.
• Γρηγοράκης Δ. (2016). Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό και διατροφή. Εκδόσεις ΜΙΝΩΑ 81-122.
• Barringer T. A., Kirk J. K., Santaniello A. C., Foley K. L. & Michielutte R. (2003). Effect of a multivitamin and mineral supplement on infection and quality of life. A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Ann Intern Med 138(5):365-371.
• Chandra R. K. (2002). Nutrition and the immune system from birth to old age. Eur J Clin Nutr 56(3):S73-S76.
• Collins J. F., Prohaska J. R. & Knutson M. D. (2010). Metabolic crossroads of iron and copper. Nutr Rev 68(3):133-47.
• Fernandes G. (2008). Progress in nutritional immunology. Immunol Res 40:244-261.
• Kiremidjian-Schumacher L. & Roy M. (1998). Selenium and immune function. Z. Ernahrungswiss; 37(1):50-56.
• Salman S., Khol-Parisini A., Schafft H. και συν. (2009). The role of dietary selenium in bovine mammary gland health and immune function. Anim Health Res Rev 10:21-34.
• Spalholz J. E., Boylan L. M. & Larsen H. S. (1990). Advances in understanding selenium’s role in the immune system. Ann NY Acad Sci 587:129-139.
• Stafford S. L., Bokil N. J., Achard M. E., Kapetanovic R., Schembri M. A., McEwan A. G. & Sweet MJ (2013). Metal ions in macrophage antimicrobial pathways: emerging roles for zinc and copper. Biosci Rep 16;33(4).

.

Αυτοάνοσα, ανοσοποιητικό και διατροφή | Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης.

 

 

 

 

 

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ Η 2η ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ!

Μάθετε περισσότερα...

Συνεχείς επιστημονικές ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν ότι ορισμένες θρεπτικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν, ίσως και καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή, στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων διαταραχών!

Υπολογίζεται σήμερα ότι 1 στους 10 ενήλικες Έλληνες εμφανίζει κάποια αυτοάνοση διαταραχή. Τα νοσήματα με σημείο αναφοράς το ανοσοποιητικό όπως είναι οι Θυρεοειδίτιδες, σκλήρυνση κατά πλάκας, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, νόσος Crohn, έκζεμα, λεύκη, κοιλιοκάκη κλπ. παρουσιάζουν σημαντική έξαρση τα τελευταία χρόνια στον ελληνικό πληθυσμό.

Ταυτόχρονα, αυξανόμενες επιστημονικές πληροφορίες τονίζουν τη διατροφοεξαρτώμενη φύση των αυτοάνοσων και τη σημασία των διατροφικών συστατικών στην προστασία του ανοσοποιητικού συστήματος. Διατροφικές ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν ότι ορισμένες θρεπτικές ουσίες μπορούν να συμβάλουν, ίσως και καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή, στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων παθήσεων.

Το βιβλίο 'Αυτοάνοσα, ανοσοποιητικό και διατροφή', μάς μυεί εμπεριστατωμένα στην έννοια της «ανοσοπροστατευτικής» διατροφής.

Στο πρώτο του μέρος περιγράφει τις βασικές αρχές της διατροφικής προστασίας του ανοσοποιητικού. Προτείνοντας μια κατεξοχήν διατροφοκεντρική αντίληψη, συστήνει στρατηγικές αντιμετώπισης του εμπλεκόμενου καταστροφικού τρίπτυχου: ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΜΕΝΟ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ – ΟΞΕΙΔΩΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ – ΦΛΕΓΜΟΝΗ. Επιπλέον, απαντά σε ερωτήματα σχετικά με την κληρονομική φύση των αυτοάνοσων, τις αλήθειες και τους μύθους που διέπουν τη διαχείρισή τους, τις αναγκαίες εξετάσεις, τα συμπληρώματα διατροφής κ.ά.

Στο δεύτερο μέρος ασχολείται αναλυτικά με τη διατροφική φροντίδα των 21 πιο διαδεδομένων (και συνοπτικά έτερων 21 πιο σπάνιων) αυτοάνοσων διαταραχών. Συγκεκριμένα, αναλύονται εκτενώς αναφορικά με τη διατροφική τους διαχείριση τα παρακάτω νοσήματα:

1. Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1
2. Νόσος του Crohn
3. Ελκώδης κολίτιδα
4. Κοιλιοκάκη
5. Ρευματοειδής αρθρίτιδα
6. Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία
7. Αυτοάνοση ατροφική γαστρίτιδα
8. Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
9. Νόσος Graves
10. Ινομυαλγία
11. Λεύκη
12. Μυασθένεια Gravis
13. Ρευματική πολυαλγία
14. Σκληρόδερμα
15. Σύνδρομο Sjögren
16. Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
17. Ψωρίαση
18. Σκλήρυνση κατά πλάκας
19. Έκζεμα ή ατοπική δερματίτιδα
20. Αλλεργικό άσθμα
21. Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα ή Σύνδρομο Bechterew ή νόσος Marie Strumpell

Επιπλέον, αναφέρονται και άλλες λιγότερο συχνές αυτοάνοσες παθήσεις, για τις οποίες οι έως σήμερα διαθέσιμες πληροφορίες είναι περιορισμένες. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι: αμυοτροφική πλάγια σκλήρυνση (ALS), αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, αυτοάνοση δερματίτιδα, αυτοάνοση νευροπάθεια, αυτοάνοση ηπατίτιδα, αυτοάνοση θρομβοκυτταροπενία, αυτοάνοση νόσος των επινεφριδίων, αυτοάνοση ωοθηκίτιδα και ορχίτιδα, γυροειδής αλωπεκία (Alopecia areata), δερματοπολυμυοσίτιδα, ερπητοειδής δερματίτιδα, θρομβωτική θρομβοπενική πορφύρα (TTP), κοκκιωματώδης αγγειίτιδα Wegener, κροταφική αρτηρίτιδα, μυϊκή δυστροφία, μυοσίτιδα, νόσος του Behçet, πρωτοπαθής χολική κίρρωση, αυτοάνοση μυοκαρδιοπάθεια και το σύνδρομο Guillain-Barré.

Ο Σπύρος Παπαδόπουλος μέσα από την εκπομπή του "Στην υγειά μας ρε παιδια" στον ΣΚΑΪ, προτείνει το βιβλίο του Δρ. Δημήτρη Γρηγοράκη: "Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό και Διατροφή", Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ.

...και η Ελένη Φιλίνη προτείνει το βιβλίο "Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό και Διατροφή".

Δείτε το βίντεο-παρουσίαση του βιβλίου

Ο έγκριτος κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος Δρ. Δημήτρης Γρηγοράκης παρουσιάζει ένα μοναδικό σύγγραμμα για τα ελληνικά δεδομένα, προσφέροντας στους ενδιαφερόμενους έναν απόλυτο οδηγό πρόληψης και αντιμετώπισης των αυτοάνοσων διαταραχών. Το βιβλίο προλογίζει ο Καθηγητής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου κ. Λάμπρος Συντώσης.

ISBN: 978-618-02-0762-0  ● Διαστάσεις: 14 Χ 20,5 ● Σελίδες: 400 ● Τιμή: 28,00 €

Διαβάστε τις κριτικές για το βιβλίο 'Αυτοάνοσα, Ανοσοποιητικό και διατροφή' ΕΔΩ!

Μπείτε στο επίσημο κατάστημα eshop του Logodiatrofis.gr και βρείτε όλα τα βιβλία των Επιστημονικών Εκδόσεων ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ!

Βιβλία Διατροφής και Υγείας, με ποικίλη θεματολογία για τον άντρα, τη γυναίκα, το παιδί, καθώς και βιβλία για δίαιτα, σωστή διατροφή, αλλά και βιβλία με υγιεινές συνταγές.

Αποκτήστε τα βιβλία στο eshop.logodiatrofis.gr με πλούσια ΔΩΡΑ σε κάθε σας παραγγελία!